Wie de bergen oversteekt richting het uiterste noordoosten van Portugal, belandt in Trás-os-Montes, wat letterlijk vertaald “achter de bergen” betekent. Het is een regio van ruige schoonheid, waar wijngaarden zich vastklampen aan ruige hellingen, waar temperaturen pieken én dalen, en waar wijn nog altijd voelt als iets dat je verdient. Trás-os-Montes is zeker niet de luidste wijnregio van Portugal, maar wel een van de meest intrigerende.

Waar ligt Trás-os-Montes?

Trás-os-Montes grenst aan Spanje en bestaat uit drie subregio’s, te weten Chaves, Valpaços en Planalto Mirandês. Het landschap is uitgesproken bergachtig, met wijngaarden die zich uitstrekken van glooiende terrassen tot hooggelegen plateaus.

De wijnbouw vindt hier plaats op indrukwekkende hoogtes van 500 tot soms wel 800 meter, wat zorgt voor een natuurlijke frisheid en opvallende structuur in de wijnen. De ondergrond varieert van graniet en leisteen tot zand en klei. Elk bodemtype voegt iets eigens toe aan de wijn: mineraliteit, warmte, of juist spanning. In Trás-os-Montes wordt niets toevallig aangeplant. Alles is afgestemd op plek, hoogte en druif.

Wat voor klimaat en bodem heeft Trás-os-Montes?

Extremen zorgen voor balans in Trás-os-Montes. De regio kent een uitgesproken landklimaat met extreme seizoenen. Zomers zijn heet en droog, terwijl de winters streng en langdurig kunnen zijn. Deze wisselingen zorgen voor druiven met veel smaakconcentratie, maar ook met behoud van frisse zuren. Precies wat wijnmakers zoeken voor balans in hun wijnen.

De flinke hoogteverschillen versterken het effect van dag- en nachttemperatuur. Hierdoor rijpen de druiven langzaam en gelijkmatig, wat de aromatische complexiteit ten goede komt. De bodem is rijk aan variatie. Graniet en leisteen domineren de hogere delen, terwijl lagergelegen percelen meer zand en klei bevatten. Deze diversiteit maakt het mogelijk om zowel krachtige als verfijnde stijlen te produceren. Natuurlijk afhankelijk van ligging, druif en visie van de wijnmaker.

Welke druivenrassen groeien in Trás-os-Montes?

Trás-os-Montes is geen streek van compromissen en dat geldt ook voor haar druivenrassen. Hier groeit wat zich weet staande te houden in een land van extremen: grote hoogtes, grillige temperaturen en bodemsoorten die allesbehalve vergevingsgezind zijn. Gelukkig voelen de inheemse rassen zich hier helemaal thuis.

Rode druiven:

Touriga Nacional – krachtig, met florale aroma’s, donkere bessen en stevige tannines – een druif die structuur en flair brengt, ook op grote hoogte.

Bastardo (ook bekend als Trousseau): elegant, kruidig en iets lichter van stijl – geliefd bij wijnmakers die naar verfijning zoeken.

Tinta Amarela: soepel en fruitig, met tonen van kers, thee en specerijen – een druif die goed gedijt in hete zomers.

Trincadeira: nerveus en expressief, met frisse zuren, zwarte olijf en kruidigheid – uitdagend om te temmen, maar loont bij vakmanschap.

Marufo (of Mourisco Tinto): rond en zwoel, vaak gebruikt om blends zachter te maken – een stille kracht in de kelder.

Witte druiven:

Malvasia Fina: bloemig en verfijnd, met witte bloesem, citrus en een vleugje muskaat – geliefd om zijn elegante karakter.

Rabigato: strak, mineraal en levendig – perfect voor wie van spanning in het glas houdt.

Códega do Larinho: rond en vriendelijk, met aroma’s van rijp steenfruit en een zachte afdronk – vaak gebruikt om blends toegankelijker te maken.

De meeste wijnen uit Trás-os-Montes zijn blends, afgestemd op het microklimaat van de wijngaard en de stijl van de wijnmaker. Toch verschijnen er steeds vaker monocépages: een Touriga Nacional met altitude, een pure Rabigato van graniet, of een Bastardo die zijn zachte kant laat zien. Wijnen die een druif niet verstoppen, maar vieren.

Wat voor wijnen komen uit Trás-os-Montes?

De wijnen uit Trás-os-Montes zijn net zo gelaagd als het landschap zelf. In de hogere gebieden, zoals rond Chaves en Valpaços, ontstaan wijnen met frisse zuren, levendige aroma’s en opvallende elegantie, vooral bij witte druiven als Códega do Larinho en Rabigato. Lagergelegen wijngaarden, waar het warmer is, leveren krachtigere rode wijnen op met rijp rood fruit, kruidige tonen en een stevige structuur.

Rode blends op basis van Touriga Nacional, Tinta Amarela en Bastardo zijn hier geliefd, terwijl witte wijnen vaak fris en mineraal van karakter zijn. Er worden ook rosés en mousserende wijnen geproduceerd, en in sommige delen experimenteert men met houtlagering of spontane vergisting. Veel wijnen uit Trás-os-Montes zijn bedoeld voor directe consumptie, maar er zijn ook producenten die focussen op bewaarpotentieel.

Wat is het smaakprofiel van Trás-os-Montes wijn?

Trás-os-Montes is geen allemansvriend en dat is precies wat liefhebbers zo waarderen. De wijnen hebben karakter, tonen lef, en vragen soms om een tweede slok voor je ze helemaal begrijpt. Maar wie de moeite neemt, ontdekt een diepgang en rauwe elegantie die je niet snel vergeet.

De rode wijnen zijn vaak krachtig en kruidig, met rijpe tonen van zwarte bes, bramen, zoethout en soms een vleugje dierlijkheid. Ze hebben een stevige structuur, maar behouden door hun herkomst vaak ook een verrassende frisheid. In de koelere subregio’s ontstaan stijlen die doen denken aan elegante bergwijnen, met een fijne balans tussen fruit, zuurgraad en tannines.

De witte wijnen zijn expressief en puur. Denk aan citrustonen, rijpe perzik, witte bloemen en een minerale ondertoon die lang blijft nazinderen. Sommige worden licht houtgelagerd voor extra diepte en textuur, maar de verfrissende ruggengraat blijft altijd voelbaar.

Dit zijn wijnen met een verhaal. Geen gelikte eenheidsworst, maar persoonlijkheden met een eigen ritme en een eigen stem.

Welke herkomstbenamingen heeft Trás-os-Montes?

De regio Trás-os-Montes heeft een officiële Denominação de Origem Controlada (DOC) en is daarmee erkend als een van Portugal’s beschermde oorsprongsgebieden. Binnen de DOC zijn drie subzones onderscheiden: Chaves, Valpaços en Planalto Mirandês. Wijnen die voldoen aan de strikte regels van deze subzones mogen hun herkomst met trots vermelden op het etiket.

Daarnaast wordt in de regio ook wijn geproduceerd onder de bredere herkomstbenaming IGP Transmontano (vroeger Vinho Regional Transmontano). Deze classificatie biedt wijnmakers meer vrijheid in druivenselectie en vinificatiemethoden, en wordt daarom vaak gebruikt door moderne producenten die buiten de klassieke DOC-stijl willen werken.

Beide benamingen komen steeds vaker voor op kwaliteitswijnen die ook internationaal aandacht trekken.

Trás-os-Montes vandaag

Trás-os-Montes is een regio in opmars. Hoewel wijnbouw hier al eeuwen plaatsvindt, kreeg Trás-os-Montes pas in 2006 de officiële DOC-status. Sindsdien is de regio volop in beweging. Van kleine familiebedrijven die vasthouden aan traditie tot jonge wijnmakers die durven experimenteren – samen zetten ze het noordoosten van Portugal opnieuw op de kaart.

Wat je hier proeft, is geen marketing. Geen gestileerde “huisstijl”. Maar de pure uitdrukking van een plek, van een druif, van een landschap dat weigert zich te laten temmen. En dat is zeldzaam.

Meer Portugese wijnstreken ontdekken?

Trás-os-Montes is slechts één hoofdstuk in het rijke verhaal van de Portugese wijnwereld. Wat zich hier, achter de bergen, afspeelt is uniek, maar beslist geen uitzondering. Portugal telt talloze wijnstreken met elk een eigen karakter, klimaat en druivenpalet. Op onze overzichtspagina vind je nog veel meer inspirerende regio’s van het koele noorden tot het zonovergoten zuiden. Ontdek ze allemaal via onze pagina over Portugese wijnstreken